Błąd krytyczny rozszerzenia [sigplus]: Dla folderu galerii obrazów przyroda oczekiwana jest względna ścieżka do folderu startowego określonego w konfiguracji rozszerzenia w zapleczu systemu Joomla!.

Artykuł opublikowany w najnowszym - listopadowym,  numerze periodyku: "PRZYRODA POLSKA"

Ziemia Górowska to obszar malowniczo wpisujący się w krajobraz Wzgórz Górowskich, położony w sercu historycznej krainy Prusów – Natangii. Miejsce, gdzie życie toczy się wolniej, z dala  od gwaru wielkich miast, w bliskim kontakcie z naturą, historią i wielokulturową tradycją.

Gmina Górowo Iławeckie położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w pow. bartoszyckim, zajmując powierzchnię 415,91 km2. Jest jedną z większych jednostek samorządu terytorialnego w województwie warmińsko-mazurskim, liczy niemal 7 200 mieszkańców, zamieszkujących 36 sołectw. Gmina leży w obrębie Pobrzeża Wschodniobałtyckiego, w skład którego wchodzi makroregion Niziny Staropruskiej.  Właśnie tu, kilkanaście tysięcy lat temu, ustępujący lodowiec pozostawił wał morenowy zwany Wzniesieniami Górowskimi z największymi wywyższeniami sięgającymi powyżej 200 m n.p.m. Znacznie mniejsza, wschodnia część gminy leży w mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Bardzo urozmaicona rzeźba terenu, duża lesistość oraz wiele zabytków architektonicznych stanowią o atrakcyjności turystycznej gminy Górowo Iławeckie. Przekonać się o tym można przemierzając szlaki rowerowe, na których zlokalizowana jest większość najbardziej atrakcyjnych dla turysty miejsc. Przez tereny gminy będzie przebiegał także międzynarodowy szlak rowerowy wiodący przez północno - wschodnią Polskę.

Na terenie gminy nie brak śladów dawnej i bliskiej historii. Za czasów średniowiecza Górowszczyznę zamieszkiwało pruskie plemię Natangów. Stąd wywodził się Herkus Monte – pierwowzór mickiewiczowskiego Konrada Wallenroda. Śladami mężnego wodza prowadzić będzie jeden z dwóch przygotowywanych na terenie gminy szlak dydaktyczno historyczny „Tropami Herkusa Monte”. Tchnienie historii odnaleźć można również w kościołach Ziemi Górowskiej w Pieszkowie, Janikowie, Kandytach i Bukowcu, budowlach sakralnych pochodzących z XIV – XVI wieku. „Podróżując w czasie” ścieżkami gminy trafimy również na ślady Napoleona Bonaparte.  6 lutego 1807 r. wojska napoleońskie starły się z Rosjanami w bitwie pod Dwórznem, a dzień później spod Grądzika ruszyła szarża kawaleryjska zapoczątkowująca dwudniową bitwę pod Pruską Iławką. Sam Napoleon dowodził wojskami ze wzgórza w Warszkajtach, zwanego od tej pory Górą Napoleona. W czasy bliższe współczesnym możemy przenieść się w Kamińsku  – miejscowości silnie związanej z okresem II Wojny Światowej. To tu mieściło się komando pracy Stalagu IA Stablack - największego obozu jenieckiego Prus Wschodnich, gdzie więzionołącznie ok. 300 tys. żołnierzy. Ich historie, losy będzie można już wkrótce odkryć na kolejnej ze ścieżek dydaktycznych „Śladami tajemnic poligonu Stablack”. Mówiąc o historii tych ziem nie można pominąć ich nieodkrytych tajemnic. Nad położoną tuż obok Kamińska miejscowością Pareżki góruje wzniesienie, gdzie podczas wojny wydrążono liczne sztolnie. Tajemniczą Górę wskazuje się jako jedno z potencjalnych miejsc ukrycia legendarnej Bursztynowej Komnaty.

Ale Górowszczyzna to nie tylko historia…  Gmina Górowo Iławeckie w ok 80% położona jest w Obszarze Natura 2000 Ostoja Warmińska (PLB280015). Jest to królestwo bociana białego, którego liczebność i zagęszczenie stanowi tu ponad 2% populacji krajowej. Prócz tak licznych na ziemiach górowskich bocianów, obszar ten zasiedlają również: łabędź krzykliwy, bocian czarny, bielik, błotniak stawowy, błotniak łąkowy, orlik krzykliwy, derkacz, żuraw. Ptaki te są gatunkami kwalifikującymi dla ostoi. Ocenia się, że dla nich jest to jedna z najważniejszych ostoi w kraju.

To właśnie na Górowszczyźnie, we wsi Żywkowo, znajduje się Europejskie Centrum Bociana Białego. W tej niewielkiej wiosce, położonej tuż przy granicy Polski z Rosją, gnieździ się rocznie ponad 40 bocianich par. Tu znajduje się placówka Polskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, stąd również do pobliskich Toprzyn wiedzie bociania ścieżka dydaktyczna. PTOP wraz z Regionalna Dyrekcją Ochrony Środowiska w Olsztynie realizuje projekt „Ochrona populacji bociana białego na terenie obszaru Natura 2000 Ostoja Warmińska”. Zadanie jest dofinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Instrumentu Finansowego LIFE+ oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W ramach projektu realizowane są działania mające na celu ochronę bocianów: montowane są platformy pod gniazda bocianie; w pobliżu Żywkowa, na terenie użytku ekologicznego „Grądzik” wykonano oczka wodne dla płazów, zwiększając bazę żerowiskową „skrzydlatego gospodarza” tych ziem. Jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych z terenów Ostoi Warmińskiej, m.in. OSP Kamińsk z gminy Górowo Iławeckie, otrzymały podnośniki koszowe, które wykorzystywane są w czynnej ochronie bociana, jak również we wszelkich pracach ratowniczo-gaśniczych. Zmodernizowane zostały linie energetyczne i stacje transformatorowe. Prace polegały na zaizolowaniu prawie 20 km linii średniego i niskiego napięcia, dzięki czemu nie są one już zagrożeniem dla ptaków. W ramach działań projektowych nakręcony został również film przyrodniczy „Kraina tysiąca bocianów” Państwa Saturniny i Artura Homan, przybliżający życie bociana, jego mniej i bardziej znane zwyczaje.

Gmina Górowo Iławeckie czynnie włącza się w promocję działań ochronnych i edukacyjnych. Zakwalifikowana została m.in. do udziału w projekcie Towarzystwa na rzecz Ziemi „100% NATURY”, którego celem jest zwiększenie świadomości poprzez promowanie racjonalnych sposobów korzystania z zasobów przyrodniczych obszarów Natura 2000 oraz dostęp do informacji na temat sieci Natura 2000.  Walory przyrodnicze i turystyczne gminy prezentowane są w ramach projektu na antenie Telewizji Polskiej, w cyklu filmów dokumentalnych „100% Natury”.  Edukacja ekologiczna gminy w znacznej mierze skupia się na promocji Obszaru Natura 2000 „Ostoja Warmińska”. Na licznych wiejskich festynach organizowane są stoiska informacyjne dotyczące „Ostoi Warmińskiej”.  We wspomnianym Żywkowie od lat, przy klekocie boćków, gmina rozpoczyna sezon turystyczny festynem „Bocianie Lato w Żywkowie”, Wydarzenie to wyróżnione zostało w 2013 r. w konkursie na Najlepszy Produkt i Usługę Warmii i Mazur w kategorii Usługi Turystycznej.
Prócz Obszaru Natura 2000 Ostoi Warmińskiej gmina wpisuje się w obszary chronionego krajobrazu: od strony wschodniej jest to Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy, część północno-zachodnia to Obszar Chronionego Krajobrazu Wniesień Górowskich, zaś w części południowo-zachodniej rozciąga się  Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Wałszy. Ziemia Górowska może się również pochwalić rezerwatem przyrody „Jezioro Martwe”, położone wśród lasów dystroficzne jeziorko o powierzchni ok. 3 ha, o silnie zakwaszonych wodach, otoczone jest torfowiskami ze stanowiskami maliny moroszki. Ta unikalna roślina jest przedmiotem ochrony użytków ekologicznych „Malina Moroszka” oraz „Moroszka na Toprzynach”.

Nad malowniczymi terenami gminy góruje „Zamkowa Góra” – najwyższy punkt Wzniesień Górowskich  (215 m n.p.m.), położona ok. 2 km na północ od miejscowości Dzikowo Iławeckie, ok. 12 km od Górowa Iławeckiego. Tu na południowych stokach góry bierze początek rzeka Wałsza. U podnóży góry wiedzie ścieżka dydaktyczna przybliżająca problematykę gospodarki leśnej i ochrony przyrody na tych terenach. Góra Zamkowa wiąże się również z bogatą historią Górowszczyzny – stanowiła ona punkt obserwacyjny, z którego wybitny astronom i matematyk Fryderyk von Bessel rozpoczął w pierwszej połowie XIX w. pomiary kartograficzne tej części ówczesnych Prus Wschodnich.
Bogactwem gminy, do tej pory nie wykorzystanym są duże złoża borowin leczniczych, stanowiący potencjał do wykorzystania w celach leczniczo – uzdrowiskowych.

Turystów odwiedzających Górowszczyznę, miłośników natury, historii, tajemnic, podróżników pragnących ciszy, kontaktu z przyrodą w gościnne progi zapraszają liczne gospodarstwa agroturystyczne, wpisane w mozaikę lasów i łąk Ziem Górowskich.  Stawy i rozlewiska rozsiane w okolicach Woryn, Dzikowa Iławeckiego, Stegi Małej czy Lipnik kuszą wędkarzy. Amatorów aktywnego wypoczynku  zaprasza Gminne Centrum Rekreacji w Kamińsku, gdzie znajduje się jedyny w promieniu kilkudziesięciu kilometrów park linowy, zapewniając dawkę adrenaliny na wysokościach oraz plaża nad miejscowym rozlewiskiem z wypożyczalnią sprzętu do rekreacji wodnej.  

Gmina Górowo Iławeckie naprawdę ma się czym pochwalić. By dowiedzieć się więcej o tych pięknych terenach zapraszamy wszystkich na portal http://www.znaknatury.lop.org.pl .


Tekst: Maria Duchnik

Zdjęcia: Jacek Litwin

{gallery}przyroda{/gallery}